सम्पादकीय नोट: आफ्ना नानीबाबुले नेपाली भाषामा लेखेका अनुभव, कथा, कविता, निबन्ध लगायत सिर्जनात्मक रचना तल दिइएको इमेल ठेगानामा पठाउनुहोस्, हामी प्रकाशित गर्नेछौं। लेख पठाउँदा फोटोसहित स्कुलको नाम र कक्षा पनि खुलाउनुहोला। इमेल: ketaketi.setopati@gmail.com
...
चलचित्र चलिरहेको चित्र जस्तै हो। यसलाई सिनेमा पनि भनिन्छ। सत्रौं शताब्दीमा किर्च नामका एक वैज्ञानिकले मेकानिकल बत्तीको आविष्कार गरे। यो यन्त्रको मद्दतले उनले पर्दामा चलचित्रको छाया देखाउन सक्षम भए। छायाले काम गरेन र चित्रमा परिणत भयो।
केही समयपछि थोमस एडिसन नामक एक वैज्ञानिकले सिनेमेटोग्राफ उपकरणको आविष्कार गरे। यसपछि उनले यन्त्रलाई परीक्षणमा लगे र यो यन्त्रले सबै तस्विर-दृश्यहरू छिट्टै देखायो जसको चलचित्र प्रस्तुतिमा कुनै असर परेन।
आजकल जब हामी थिएटरमा चलचित्र हेर्न जान्छौं, चलचित्रको छाया झल्किन्छ। पर्खालमा जोडिएको स्क्रिनमा देखाइएको छ। थोमस एडिसनले आविष्कार गरेको तर केही सुधारका साथ छायालाई अझै पनि सिनेमाटोग्राफ उपकरणद्वारा देखाइएको छ। चलचित्रमा समुन्द्र आदि प्राकृतिक निकायसँग सम्बन्धित मानव जीवनका धेरै घटना पनि देखाइएको छ। चित्र खिच्ने यन्त्रद्वारा रेकर्ड गरिएको वास्तविक भिडियोमा भिएफएक्स वा सिजिआई थपेर पनि धेरै दृश्य सिर्जना गरिन्छन्।
चलचित्र निर्माणको क्रममा तस्बिर वा भिडिओ खिच्नका लागि विशेष प्रकारको क्यामेरा व्यवस्था गरिएको हुन्छ। चलचित्रका दृश्य या त वास्तविक ठाउँहरूमा भिएफएक्स वा सिजिआई प्रयोग गरी खिचिएका हुन्छन् र तिनीहरूलाई एनिमेट पनि गरिन्छ।
धेरै देशहरू उदाहरणका लागि अमेरिका र बेलायत उनीहरूको चलचित्र निर्माणका लागि धेरै प्रसिद्ध छन्। गुणस्तरीय चलचित्र निर्माण भएका यी देशहरूले पनि आफ्ना चलचित्रबाट मनग्य आम्दानी गर्छन् र चलचित्र निर्माण कम्पनीहरूले कर, टिकट, आदिमार्फत देशको वार्षिक आम्दानीमा हिस्सा लिने गरेका छन्। भारतका मानिसहरूले पनि राम्रो र सभ्य रकम कमाउँदै आएका छन्। प्रसिद्ध चलचित्र निर्माण कम्पनीहरूका केही उदाहरणहरू मार्बल स्टुडियो, वार्नर ब्रदर्स, युनिभर्सल पिक्चर्स, वाल्ट डिज्नी पिक्चर्स, आरकेडी प्रोडक्सन, आदि हुन्।
हामी फिल्मबाट धेरै कुरा सिक्न सक्छौं। चलचित्रबाटै देश तथा विदेशका मानिसहरूको जीवनशैली, व्यवहार, बोलीचाली, प्राकृतिक दृश्य आदिबारे जानकारी लिन सकिन्छ। यसबाट फेरि भूगोलको ज्ञान, विश्वका हरेक देशको ऐतिहासिक दृश्य र नयाँ-नयाँ कुराको आविष्कार, कृषिको विकास, कलकारखानाको उत्पत्ति, विज्ञान र शिक्षाको विकास आदिको ज्ञान हुन्छ। मानिसहरूले धेरै कुराको ज्ञान प्राप्त गर्न सक्छन्। चलचित्रहरूले हाम्रो र अन्य देशहरूको संस्कृतिलाई उत्थान गर्न पनि मद्दत गर्छ।
सबै चलचित्र लाभदायक वा हेर्नको लागि राम्रो हुँदैनन्। नराम्रो चलचित्र हेर्दा पनि मानिसको बानी खराब हुन्छ। नराम्रो चलचित्र हेर्दा समाजमा भ्रष्टाचार बढ्छ। चलचित्रको पात्रबाट प्रेरित भएर मानिसहरू चोर, अपराधी र समाज विरोधी बन्न सक्छन्। त्यसैले विभिन्न देशका सरकारले चलचित्र पर्दामा प्रदर्शनका लागि उपयुक्त छन् वा छैनन् भन्ने निर्णय गर्न समिति गठन गरेका छन्।
मानिसले चलचित्र हेर्दा राम्रा कुरा ग्रहण गर्नुपर्छ र नराम्रा कुरा छोड्नुपर्छ। चलचित्रको मुख्य उद्देश्य मनोरञ्जन हो। फिल्मले एकातिर हामीलाई मनोरञ्जन दिन्छ भने अर्कोतिर श्रव्य-दृश्य माध्यमबाट शिक्षा दिन्छ।
(अमिय शर्मा जेम्स स्कुलमा कक्षा ६ (जी) मा अध्ययनरत छिन्।)
