नेपाली साहित्याकाशमा सन्तोष लामिछाने कविका रूपमा परिचित नाम हो । उहाँको ‘ चामल खानेहरू र चौलानी पिउनेहरू’ कविता कृति प्रकाशित छ । हालसालै सन्तोषको ‘अल्टिमेट आकाश’ नामक उपन्यास पनि प्रकाशित भएको छ। यो नवीनतम उपन्यास अहिले चर्चामा छ । विदेशमा हुनेहरूले यो किताब एमजोन डट कम बाट किन्न सक्दछन् ।
उपन्यासलाई ‘उपन्यास’ बनाउने महत्त्वपूर्ण पाटो संरचना हो । यसमा कावा खाँदै गर्दा वर्णन गरिएका घटना या घटनांस र पात्रहरूको चारित्रिक प्रवाह खण्डित छैन । यसको कथानक नेपाल र अमेरिकाको सेरोफेरोमा घुमेको छ। लेखकले अनेकौँ रोचक प्रसङ्गहरूलाई रचनात्मक ढङ्गले पाठकमाझ पस्कनु भएको छ।
यो उपन्यास खासगरि युवापुस्ताप्रति लक्षित छ, जो उच्च शिक्षा अध्ययनको लागि अमेरिकालाई आफ्नो गन्तव्य बनाउन चाहन्छन् । यो ती मातापिताप्रति पनि लक्षित छ जसका छोराछोरी अमेरिकामा कसरी आफ्नो लक्षप्रति समर्पित छन् या छैनन् भन्ने जान्न चाहन्छन् । अनि ती पाठकवृन्दप्रति समेत लक्षित छ जो स्वदेशमै बसेर विशेषतः: अमेरिकाको शिक्षा आर्जन लगायत अन्य सङ्घर्षको कथाको जानकारी राख्न चाहन्छन् ।
यसमा खासगरि उनीहरूको दिनचर्या, मनोविज्ञान, ईक्ष्या, आवश्यकता, महत्त्वाकांक्षा, प्रेम, रोमान्स, स्वार्थ सुख दु:ख, वियोग, धैर्यताको परिवृत्तमा कथा विस्तारित छ । अमेरिकी र नेपाली विविध पाटाहरूको ज्ञान प्रदान गर्न यो उपन्यास सक्षम छ।
उपन्यासमा घटना प्रस्तुतिको रोचकता, उत्सुकता अनि पात्रहरूबिचका आपसी झर्रो सम्वाद र भाषागत सरलताले गर्दा अध्ययनको क्रममा कहीँ कतै रोकिनु पर्दैन बरु उपन्यास छिटै सक्किन लागेकोमा पाठकमा खिन्न भाव पलाउँछ ।
मुलपात्र बिभास र निलमको स्वदेश प्रेमप्रतिको सकारात्मक भावनाले सायद सबैलाई गौरवान्वित बनाउँछ । किनभने आजको परिवेशमा उनीहरूजस्तो कैयौँ पात्रहरू हाम्रो मातृभूमिलाई अपरिहार्य भएको छ जो आफ्नो निवृत्त जीवन बिताउन नै किन नहोस् मातृभूमि फर्कन्छन् र तन, मन, धनले स्वदेश सेवामा समर्पित हुन्छन् साथै आफ्ना सन्ततिलगायत अन्यलाई पनि फर्कन प्रेरित गर्छन्।
यो उपन्यासमा समाविष्ट गरिएको कविता, नितिस्लोक, उखान टुक्का अनि समाजमा अझै दबिएर रहन अभिशप्त समलिङ्गीहरूका प्रसङ्गहरूले झन् रोचक पारेका छन् ।
हुन त यो डायस्पोरिक उपन्यास हो तापनि अङ्ग्रेजी भाषामा त्यति ज्ञान नभएका साहित्यकारहरूलाई यो त्यति बोधगम्य हुँदैन। किनभने कतिपय शब्द र वाक्यहरू अङ्ग्रेजीमा छन् । दोस्रो संस्करणमा ती अङ्ग्रेजी वाक्यहरूको नेपाली रूपान्तरण पनि राख्न पाए सुनमा सुगन्ध हुने थियो । स्तरीय र अब्बल यो उपन्यास सबैलाई बोधगम्य हुने थियो। सबै स्तरका पाठक वर्गलाई यसको रसास्वादन गर्ने अवसर मिल्ने थियो ।
सकारात्मक सन्देश बोकेको यो उपन्यास अवश्य पनि नेपाली आख्यान विधामा एउटा दह्रो इँटा साबित हुने छ । भविष्यमा यस्तै अन्य कृतिको अपेक्षा सहित हार्दिक बधाई तथा असीम शुभकामना लेखकलाई।
