भारतको सिलगुढीमा १८ दिन थुनामा रहेको इलामका उदयहाङ फागोका परिवारले सरकारप्रति आक्रोश व्यक्त गरेका छन्।
आफ्नी आमाको उपचारका लागि सिलगुढी गएका बेला पश्चिम बंगाल सरकारले झुटा आरोप लगाएर पक्राउ गर्दा नेपाल सरकारले छुटाउनका लागि कुनै पहल नगरेको आरोप फागोका परिवारले लगाएका हुन् ।
इलाम जिल्ला सुर्योदय नगरपालिका–१० निवासी उदयहाङ फागोलाई पश्चिम बंगाल प्रहरीले दार्जिलिङ आन्दोलन लगायतका अपराधिक गतिविधिमा संलग्न रहेको झुटा आरोप लगाएर पक्राउ गरेको थियो । मानव अधिकार परिषद् नेपालले आयोजना गरेको पत्रकार सम्मलेनमा बोल्दै पक्राउ परेर १८ दिनको थुनापछि मुक्त भएका उदयहाङ फागोकी दिदी साधना फागोले नेपाल सरकार र राष्ट्रिय मानव अधिकार अयोग निरिह रहेको अरोप लगाइन् ।
साधनाले भनिन्, “मानव अधिकार आयोग कहाँ छ ?”
अस्पतालबाट नै उदयहाङलाई सोधपुछका लागि भनेर प्रहरीले पक्राउ गरेर १८ दिनसम्म थुनामा राखेको उदयकी दिदी साधनले जानकारी दिईन् । सादा पोशाकमा आएका प्रहरीले माथिको आदेश भन्दै जबरजस्ती पक्राउ गरेको साधनाको भनाई छ । २ मिनेटका लागि भनेर लगिएपनि अलमल्याएर भोलिपल्टसम्म राखेर अदालतमा मुद्दा दायर गरिएको साधनाले बताईन् । मुद्दा दायरपछि म्याद थप गर्दै दुःख दिइएको थियो ।
अहिले पनि साधारण तारेखमा छुटाइएको भन्दै उदयकी दिदी साधनाले अब तारेख धाउन नजाने अडान लिएकी छिन् । ‘सरकारले नै अब नेपाली नागरिकका लागि तारेख धाउनुपर्छ । मुद्दा खेप्नुपर्छ ।’ साधनाले भनिन् ।
यसक्रममा नेपाल सरकारलाई विभिन्न तरिकाबाट ध्यानाकर्षण गराउँदा पनि छुटाउनका लागि कुनै पहल नगरिएको उदयका दाजु शरण फागोले बताए । भारतीय परराष्ट्रमन्त्री सुष्मा स्वराज नेपाल आएका बेला समेत समस्याका बारेमा जानकारीसहित पत्र पठाउँदा पनि कुनै पहल नभएको शरणको भनाई छ । यता प्रधानमन्त्री कार्यालयमा समेत ज्ञापन पत्र बुझाइएको थियो । त्यहाँबाट पनि कुनै पहल गरिएन् । राष्ट्रिय मानवअधिकार आयोगमा समेत उजुरी गरिएको जानकारी पत्रकार सम्मेलनमा जानकारी दिइयो । ‘आयोगले उजुरी दिँदा तस्बिर खिचाइयो । पहल गर्ने आश्वासन दिइयो । तर केही काम गरिएन ।’ शरणले भने ।
पक्राउ परेका उदयहाङले झुटो आरोपमा भारतीय प्रहरीले पक्राउ गरेर अनावश्यक यातना दिइएको गुनासो गरे । स्वतन्त्र देशको नागरिकलाई पक्राउ गरी आफूसँग भएको नागरिकता, मतदाता परिचयपत्र र सवारी चालक अनुमति पत्रसमेत भारतीय प्रहरीले अपमानजनक तरिकाले फालिदिएको पीडित युवा उदयहाङले सुनाए । ‘आफ्नो नागरिकतामाथि भारतीय प्रहरीले अपमान गर्दा मन धेरै रोयो ।’
‘सरकारले इट्टा र माटो देओस्, हामी सीमानामा पर्खाल लगाउन तयार छौँ ।’ भारतीय सीमा जिल्ला इलामका उदयहाङले भने ।
कसरी छुटे उदयहाङ ?सरकारी निकाय र मानवअधिकार आयोगबाट कुनै पहल नभए पनि उदयका परिवारले छुटाउने प्रयास गरिरहेका थिए । यसबीचमा विभिन्न संचारमाध्यममा घटना समाचारको रूपमा बाहिर आएपछि मानव अधिकार परिषद्को ध्यानाकर्षण भएको थियो ।
परिषद्का अध्यक्ष तुलसी थापाको पहलमा उदयलाई छुटाउन सफल भएको उदयका परिवारले बताए । परिषदका अध्यक्ष थापाले घटनाको बारेमा थाहा पाएपछि आफैँ अग्रसर भएर छुटाउने प्रक्रिया सुरू गरेका थिए । परिवारसहित कसैलाई पनि भेट्न नदिई स्लिपिङ ट्याब्लेट खुवाएर थुनामा राखिएका उदयहाङलाई छुटाउनमा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको भन्दै मानव अधिकार परिषद् र यसका अध्यक्ष तुलसी थापालाई परिवारले धन्यवाद दिए ।
उदयहाङकी दिदीले साधनाले त राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले कुनै काम गर्न नसकेको आरोप लगाउँदै मानव अधिकार परिषद्लाई नै मान्यता दिन सरकारसँग आग्रह गरिन् ।
छुटाउनका लागि पूर्व प्रधानमन्त्री झलनाथ खनाल, इलामबासी, पत्रकार लगायतको पनि सहयोग मिलेको भन्दै उदयहाङकी दिदी साधनाले सबैलाई धन्यवाद दिइन् ।
कार्यक्रम मानवअधिकार परिषदका अध्यक्ष तुलसी थापाले झुटो आरोपमा थुनामा परेका उदयहाङलाई छुटाउन धेरै मिहिनेत गर्नुपरेको बताए । सामान्य प्रक्रिया पूरा गर्न पनि भारतीय पक्षले दुःख दिएको गुनासो थापाले गरे ।
थापाले नेपालका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले भारत भ्रमणका क्रममा भारतीय समकक्षीसँग यस्ता समस्याको विषयमा कुनै कुरा नगरेको भन्दै आक्रोश व्यक्त गरे।
