सरकारी स्वामित्वका कतिपय कम्पनी घाटामा चलिरहेका छन्।
अर्थ मन्त्रालयको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०७५/७६ सम्म सञ्चालनमा रहेका सरकारी स्वामित्वका ३९ कम्पनीमध्ये १३ वटा घाटामा छन् भने ५ कम्पनीको कारोबार शून्य छ।
सरकारी स्वामित्वको एक कम्पनी नेपाल स्टक एक्सचेन्ज, जसले वर्सेनि सरकारलाई उत्कृष्ट लाभांश दिँदै आएको छ।
जम्मा ५० करोड रुपैयाँ चुक्ता पुँजी रहेको यो कम्पनीले गत आर्थिक वर्षको नाफाबाट ५० प्रतिशत लाभांश दिने निर्णय गरेको छ।
३९ औं सञ्चालक समितिको बैठकले ३० प्रतिशत (१५ करोड) नगद लाभांश र २० प्रतिशत बोनस सेयर दिने निर्णय गरेको हो।
प्रवक्ता मुराहरि पराजुलीका अनुसार स्टक एक्स्चेन्जमा नेपाल सरकारको बहु अर्थात ५८.६६ प्रतिशत स्वामित्व छ। यसअनुसार नेप्सेबाट सरकारले ८ करोड ८० लाख रुपैयाँ नगद लाभांश प्राप्त गर्नेछ।
त्यस्तै सरकारसँग भएको सेयर संख्या पनि २० प्रतिशतले बढ्नेछ। सरकारसँग हाल नेप्सेको २९ लाख ३३ हजार कित्ता सेयर छ।
त्यस्तै नेप्सेमा राष्ट्र बैंकको १४.६ प्रतिशत, सञ्चय कोषको १०, वाणिज्य बैंकको ६, लक्ष्मी बैंकको ५ र प्रभु बैंकको ५ प्रतिशत सेयर स्वामित्व छ। बाँकी ब्रोकर लगायत अन्यको स्वामित्व छ।
राष्ट्र बैंकले आफूसँग भएको कुल ३४.६ प्रतिशत सेयरमध्ये बोलपत्रमार्फत २० प्रतिशत स्वामित्व बिक्री गरेको हो। जुन सेयर कर्मचारी सञ्चय कोष, प्रभु र लक्ष्मी बैंकले सकारेका हुन्। प्रतिकित्ता ११८० रुपैयाँभन्दा बढी मूल्य दिएर ती कम्पनीहरुले सेयर सकारेका हुन्।
स्टक एक्स्चेन्जले बर्सेनि उत्कृष्ट लाभांश दिँदै आएको छ। यसअघि ३८ औं साधारण समितिको बैठकले ४० प्रतिशत नगद लाभांश प्रदान गरेको थियो।
३७ औं बैठकले ६६.६७ प्रतिशत लाभांश दिएको थियो। नेप्सेको लाभांशमा सर्वसाधारण लगानीकर्तालाई भने हर्ष न विस्मात भएको छ।
सर्वसाधारणले अन्य कम्पनीको सेयर खरिदबिक्री गरेवापत पाउने कमिसन नै नेप्सेको मुख्य आम्दानीको स्रोत हो।
ब्रोकर कम्पनीबाट सेयर खरिदबिक्री गर्दा दुवै पक्षले कारोबार रकमअनुसार ०.४ देखि ०.६ प्रतिशतसम्म कमिसन दिन्छन्। सो कमिसनमा नेप्सेको कमिसन २० प्रतिशत हुन आउँछ।
भारतमा बम्बई स्टक एक्सचेन्ज तथा नेसनल स्टक एक्स्चेन्जको सेयर सर्वसाधारणले एकअर्को बजारबाट खरिदबिक्री गर्न पाउँछन्। त्यस्तै नेसनल स्टक एक्सचेन्जको सेयर बम्बई स्टक एक्सचेन्जबाट खरिदबिक्री गर्न पाउँछन्।
भारतमा मात्रै होइन, सबैजसो मुलुकमा स्टक एक्स्चेन्जकै सेयर सर्वसाधारणले कारोबार गर्न पाउँछन्। नेपालमा भने स्टक एक्स्चेन्जको सेयर सर्वसाधारणमा जारी गरिएको छैन।
नेपाल राष्ट्र बैंकले आफ्नो प्रावधानमै नमिल्ने भएकाले स्टक एक्स्चेन्जको सेयर स्वामित्व घटाएको हो।
.JPG)
