डाबर च्यवनप्रास आयुर्वेद र नवीन विज्ञानको प्राचीन भारतीय ज्ञानसँग बनाइएको एक सुत्र हो। च्यवनप्राश एक पौष्टिक जाम हो।
च्यवनप्रास संस्कृत शब्दबाट आएको शब्द हो छ। कथित रूपमा दुई प्राचीन ऋषिहरूले यसलाई एक वृद्ध ऋषिलाई 'च्यवन' जवानी पुनर्स्थापित गर्नको लागि बनाएमको थिए जसलाई च्यवनप्राश भनिन्छ।
घिउ, तिलको तेल र महले जडिबुटीलाई कोशिकाहरूमा गहिराइमा लैजानु उत्प्रेरक एजेन्टको रूपमा यसले काम गर्छ।
यसले मांसपेशी बलियो, कलिलो र रिष्टपुष्ट बनाउनको लागि सहयोग गर्नुका साथै हाम्रो छालालाई कलिलो नरम र चम्किलो बनाउनको मद्दत गर्छ।
बुढ्यौली प्रक्रियालाई सुस्त बनाउन, स्मरणशक्ति बढाउन, मुटुको लागि राम्रो र पाचन, उत्सर्जन र श्वासप्रश्वास प्रणालीको स्वास्थ्यलाई बढाउन पनि च्यवनप्रास लाभदायक रहेको छ।
यसमा रहेको मुख्य तत्व अमलाकी हो, जसले शरीरबाट विषाक्त पदार्थहरू हटाउन मद्दत गर्छ।
यसमा समृद्ध एन्टिअक्सिडेन्ट गुणहरू र चिटामिन सीको उच्चतम स्रोतहरू हुन्छ। यसमा रहेको घिउले एक शुद्ध मक्खन एक उत्प्रेरक (योगवाही) को रूपमा कार्य गर्दछ र सेलुलर स्तरमा जाममा सामावेश जडिजुडीको अवशोषण सक्षम बनाउँछ।
त्यस्तै, महले शरीरमा मर्मत आवश्यक पर्ने जडीबुटीहरुको उत्प्रेरकको रूपमा काम गर्दछ। यस्तै तिलको तेलले आयुर्वेदिक हर्बल तयारीहरूको लागि काम गर्न बताइएको छ।
यसलाई कसरी उपभोग गर्ने?
यो सीधै उपभोग गर्न सकिन्छ तर तातो दुध वा तातो पानिसँग खाँदा अझ उपयोगी हुन्छ।
वयस्कहरूको लागि १ चम्चा दिनमा दुई पटक प्रयोग गर्ने, बिहान खाली पेटमा एक चम्चा, नास्ता गर्नु अघि र बेलुकाको खानाको ३० मिनेट अघि एक चम्चा खान सकिन्छ। ३–१२ वर्षका बच्चाहरूको लागि दैनिक दुई पटक आधा चम्चा खुवाउनु पर्छ।
के के छन् यसका फाइदाहरू?
डाबर च्यवनप्रास ४१ भन्दाबढी आयुर्वेदिक जडीबुटीहरुको समय–परीक्षण गरिएको आयुर्वेदिक ढाँचा हो जसले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई बढाउन मद्दत गर्छ।
यसले ब्याक्टेरिया, भाइरस, धुलो र मौसम परिवर्तनको कारण हुने खोकी र चिसो आदि जस्ता दैनिक संक्रमणहरूबाट शरीरलाई बचाउँछ।
यसले फोक्सोको शक्ति प्रवर्द्धन गर्न अविश्वसनीय काम गर्नको साथै श्लेष्म भिल्लीलाई पोषण दिने भएकाले श्वासप्रश्वास मार्गलाई सफा राख्न मद्दत गर्छ।
यसमा पाइने जडिबुटीहरुले फोक्सो जोगाउका लागि संक्रमणसँग लड्ने मद्दत गर्छ। यस्तै च्यवनप्रासले रुघाखोकी, दम, क्षयरोग, कब्जियत, भोक नलाग्ने, अल्छी लाग्ने र तौल घट्ने जस्ता रोगसँग लड्ने क्षेमताको विकास गर्छ।
साथै, प्रजनन स्वास्थ्य, छाला सुधार्न मद्दत, बुढ्यौली रोक्न र दीर्घायु यसले थप सहयोग गर्दछ।
यसले शरीरलाई हेमोग्लोबिन र सेतो रक्त कोशिकाहरू उत्पादन गर्न मद्दत गर्छ।
त्यस्तै, रगत, कलेजो र फोक्सोलाई सफा गर्नुका साथै यसले जवानी बढाउन मद्दत गर्छ।
च्यवनप्रासले पोषक तत्वको कमी र गलत पाचन प्रणालीको कारण लाग्ने कुपोषण विरुद्ध लड्न मद्दत गर्छ। साथै यसले स्मरणशक्ति बढाउन मद्दत गर्छ।
कोभिड–१९ मा डाबर च्यवनप्रस क्लिनिकल अध्येको मुख्य निष्कर्ष :
विश्वभर महामारीका रुपमा आएको कोभिड–१९ संक्रमण हन नदिन पनि यसले महत्वपूर्ण भुमिका खेलको विभिन्न अध्ययनहरूले देखाएका छन् ।
‘अ लार्ज–स्क्याल मल्टी–सेन्ट्रिक किलिनिक अध्ययन’ ले गरेको एक अनुसन्धानले पनि च्यवनप्रासले कोभिड–१९ को समयमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षेमता बढाउनको लागि महत्वपूर्ण भुमिका खेलेको बताएको छ।
अध्ययनको नतिजाले च्यवनप्रासको नियमित सेवन गर्नेहरूमा काभिड–१९ संक्रमणको जोखिम १२ गुणासम्म कम भएको देखाएको छ।
यस्तै विश्व स्वास्थ्य संठनले कोभिड–१९ को लागि प्रकाशित गरेको सामान्य मापनअनुसार कोभिड–१९ को गम्भीरता मूल्यांकन गरिएको थियो। यस अध्ययनले पनि च्यवनप्रासको नियमित प्रयोग गर्नेको जीवनस्तरमा दुई गुणासम्म सुधार भएको देखाएको छ।
