आइपिएल २०२२ को फाइनलमा गुजरात टाइटन्स र राजस्थान रोयल्सबीच आज राति ८ बजे प्रतिस्पर्धा हुँदैछ।
सिजनको आइपिएल सुरु भएको ६४ दिनअघि कसैले पनि दुई अण्डरडग टोली फाइनलमा पुग्छन भनेर आँकलन गरेका थिएनन्।
एकातिर नयाँ नेतृत्वका साथ आइपिएलजस्तो विश्वको सबैभन्दा ठूलो टी–२० प्रतियोगितामा पहिलो पटक प्रवेश गरेको नयाँ टोली गुजरात, अर्कोतर्फ विगत केही सिजनको कम अनुभवी कप्तानको नेतृत्वमा रहेको टोली राजस्थान। तर प्रतियोगिताअघिको आँकललाई गतल सावित गर्दै दुई टिम फाइनलमा पुगेका छन्।
गुजरातका कप्तान हार्दिक पाण्ड्या आफै चोटग्रस्त थिए। आफू फर्ममा रहेका टोलीका नयाँ खेलाडीलाई कसरी राम्रो नेतृत्व दिन सक्छन् भन्नेमा सबैको शंका थिए। प्रतियोगिता सुरु हुन अघि ओपनर जेसन रोय बायो बबलमा समस्याको कारण टोलीबाट बाहिरिएका थिए।
अर्कोतर्फ राजस्थानका लागि भने सुरुदेखि नै टिम निकै बलियो रहेको बताइँदै आएको थियो। कप्तान सन्जु सामसन र उनको ब्याटिङमा प्रश्न उठ्ने गरेको थियो।
तर दुवै टोलीले आईपीएल २०२२ को ठूलो जितका साथ सुरुवात गरे। पहिलो खेलमा सन्जु सामसनले उत्कृष्ट खेलेका थिए। जसका कारण टोलीले २१० रन बनाएको थियो। सन्जु ‘म्यान अफ द म्याच’ बनेका थिए।
अर्को खेलबाट जोस बटलरले टोलीको जितको नेतृत्व यसरी लिए कि उनले हरेका खेलमा बढि रन बनाउन सके। युजभेन्द्र चहलले बलिङमा उत्कृष्ट खेल देखाए। लिग खेलपछि राजस्थान अंक तालिकामा दोस्रो स्थानमा रह्यो र फाइनलपछि बटलरले ओरेन्ज क्याप (सर्वाधिक रन) र चहल पर्पल क्याप (सर्वाधिक विकेट) जित्ने अवस्था छ।
यससँगै लिग राउण्डमा पहिलो नम्बरमा रहेको हार्दिकको टोली प्रतियोगित अर्कै शैलीमा देखियो। उत्कृष्ट खेल्दै गुजरातले आफ्नो प्रदर्शनले आलोचकहरूको मुख बन्द गर्यो। टोलीले पाँच पटक अन्तिम ओभरमा १०+ स्कोर सफलतापूर्वक पछ्यायो। त्यसैले हार्दिकले कप्तानको रूपमा अगाडि बढे र आलोचकहरूलाई फ्यानमा परिणत गरे।
सुरूवती खेलहरूमा मोहम्मद शामी, हार्दिक पाण्डेय, डेभिड मिलर, राशिद खान जस्ता अनुभवी खेलाडीहरूले जितको जितका लागि अघि बढाए। पछिल्ला खेलहरूमा शुभमन गिल र ऋद्धिमान साहको जोडीले जेसन रोयलाई याद नगर्ने गरी प्रदर्शन गरे।
हार्दिक पाण्ड्या भर्सेस सन्जु सामसन
हार्दिक पाण्ड्याको कप्तानीको प्रशंसा पूर्व प्रशिक्षक रवि शास्त्रीले पनि गरेका छन्। त्यसैले टोलीका उपकप्तान राशिद खानले उनलाई साहसी कप्तान भनेका छन्।
प्रतियोगिताका क्रममा राशिदले भनेका थिए, ‘उनी (हार्दिक) त्यस्तो व्यक्ति हुन् जसले सधैं साहसी निर्णयहरू लिन्छ र आफूले के गर्न गइरहेको छ भन्ने बारेमा धेरै स्पष्ट दिमागमा राख्छ।’
‘खेलाडीको रूपमा, तपाइँलाई खेलको समयमा कप्तानको पक्षबाट एक प्रकारको स्वतन्त्रता चाहिन्छ। र यो केहि चीज हो जुन हार्दिकले हरेक खेलाडीलाई दिन्छ। उसले हामीलाई सकारात्मक ऊर्जा दिन्छ।’
टोली जितोस् वा हारोस्, हार्दिक पाण्डेले कहिल्यै दबाबमा आएनन्। सबैले उनलाई मैदानमा एकदमै कूल देख्छन् र यही कारणले उनलाई अबको माही (महेन्द्र सिंह धोनी) भन्न थालिएक थियो। पाण्ड्या आफैंले पनि आफ्नो क्रिकेटमा धोनीको धेरै प्रभाव रहेको बताउने गरेका छन्।
पाण्ड्याले तीन भारतीय कप्तान महेन्द्र सिंह धोनी, विराट कोहली र रोहित शर्माको नेतृत्वमा खेल्ने मौका पाएका छन् र उनले ती तीनैबाट केही सिकेका छन्।
यस वर्षको आइपिएलका लागि खेलाडीको अक्सन अघि पाण्ड्याले आफैंले भनेका थिए, ‘म विराटबाट मैदानमा रहेको जोश, आक्रामकता र उनको ऊर्जा लिन चाहन्छु। माही भाइबाट, म धैर्य, शान्त र त्यस्तै रहन चाहन्छु। सबै किसिमको परिस्थितिमा। म आफैंमा के नयाँ कुरा थप्न सक्छु भन्ने पनि लिन चाहन्छु। अर्कोतर्फ, म रोहितबाट यो लिन चाहन्छु कि खेलाडीले आफैंले खेलमा के गर्ने भन्ने निर्णय गर्नुपर्छ।’
अर्कोतर्फ, जहाँ सन्जु सामसनले ब्याट्सम्यानको रूपमा बटलरपछि टिमका लागि सबैभन्दा धेरै रन बनाए, त्यहाँ उनको कप्तानीको पार्थिव पटेल र इरफान पठान जस्ता क्रिकेटरहरूले बारम्बार प्रशंसा गरे।
पार्थिव पटेल सामसनलाई यो आइपिएलको सबैभन्दा प्रभावशाली कप्तान मान्छन्।
उनी भन्छन्, ‘आइपिएल २०२२ मा सञ्जु सबैभन्दा प्रभावशाली कप्तान बनेका छन्। मैदानमा उनी शान्त देखिन्छन्। उनको निर्णय गर्ने आत्मविश्वास अचम्मको छ। उनले आफ्नो कप्तानीमा धेरै सुधार गरेका छन्।’
इरफान भन्छन्, ‘सन्जु सैमसन यस सिजनका उत्कृष्ट युवा कप्तान मध्येका एक हुन्। जब विपक्षीलाई स्कोरबोर्डमा रन बनाउनबाट रोक्ने कुरा आउँछ, तब यो खेलमा कप्तानको ठूलो भूमिका हुन्छ।’
सामसनको अगाडि जोस बटलर, रविचन्द्रन अश्विन, युजवेन्द्र चहल, ट्रेन्ट बोल्ट, युवा खेलाडी यशस्वी जैसवाल र प्रसिद्ध कृष्णा थिए। यी खेलाडीलाई सही तरिकाले ह्यान्डल गर्नु आफैमा ठूलो कुरा थियो।
कुन–कुन ब्याट्सम्यान र बलरको साथमा दुबै टोली यहाँसम्म पुगे ?
दुवै टोलीले लिग चरणमा १४ खेल खेले। गुजरातले १० र राजस्थानले ९ जित हात पारेको थियो। पहिलो क्वालिफायरमा दुवै टोली आमनेसामने थिए जहाँ गुजरातले राजस्थानलाई हराएर सिधै फाइनलमा प्रवेश गरेको थियो। त्यसपछि राजस्थानले दोस्रो क्वालिफायरमा बैंगलोरलाई पराजित गर्यो।
फाइनलसम्मको यात्रामा राजस्थानका सात खेलाडी र गुजरातका आठ खेलाडी ‘म्यान अफ द म्याच’ चुनिए।
राजस्थानका लागि जोस बटलर तीन पटक, युजवेन्द्र चहल दुई पटक तथा कप्तान सन्जु सामसन, रियान पराग, यशस्वी जैसवाल, रविचन्द्रन अश्विन र ट्रेन्ट बोल्ट एक–एक पटक ‘म्यान अफ द म्याच’ भए।
गुजरातका लागि डेभिड मिलर र शुभमन गिलले दुई–दुई पटक प्रदर्शन गरेका छन् भने कप्तान हार्दिक पाण्ड्या, राशिद खान, मोहम्मद शामी, लकी फर्गुसन, ऋद्धिमान साहा र राहुल तेवाटियाले यस प्रतियोगितामा एक–एक पटक ‘म्यान अफ द म्याच’ भएका छन्।
राजस्थानका लागि प्रतियोगितामा उत्कृष्ट पाँच खेलाडीमध्ये जोस बटलरले ८२४ रन र सन्जु सामसनले ४४४ रन, युजभेन्द्र चहलले २६ र प्रसिद्ध कृष्णले १८ विकेट लिएका छन् भने रविचन्द्रन अश्विनले १८५ अलराउन्ड प्रदर्शन गरेका छन्। साथै १२ विकेट लिएका छन्।
अर्कोतर्फ, गुजरातका लागि यसका कप्तान हार्दिक पाण्ड्या आफ्नो अलराउन्ड प्रदर्शनका गर्दै ४५३ रन बनाएर पाँच विकेट पनि लिएका छन्। योसँगै डेभिड मिलरले ४४९ रन बनाएका छन् भने शुभमन गिलले ४३८ रन बनाएका छन्। मोहम्मद शामीले १९ विकेट लिए भने राशिद खानले १८ विकेट लिएर दुई पटक जित दिलाउन आफ्नो ब्याटिङ देखाउँदै ९१ रनको योगदान दिए।
सन् २००८ मा आइपीएलको पहिलो संस्करणको ट्रफी जितिसकेपछि राजस्थानले फेरि उपाधि जित्न सकेको छैन। यसबीच मुम्बईले पाँच पटक उपाधि जितेको छ भने चेन्नईले चार पटक उपाधि जितेको छ।
सन् २००८ मा शेन वार्नको कप्तानीमा टोलीले हारबाट सुरु गरेको थियो तर त्यसपछिका १५ खेलमध्ये दुईमा मात्रै हार बेहोरेर पहिलो ट्रफी जितेको थियो।
सन् २००९, २०१० र २०११ मा पनि शेन वार्न कप्तान थिए तर टोली क्रमशः छैठौं, सातौं र छैटौं स्थानमा रह्यो।
२०१२ मा कप्तानी राहुल द्रविडको हातमा गयो तर टोली प्लेअफबाट सातौं टाढा रह्यो। २०१३ मा द्रविडको कप्तानीमा टोली तेस्रो स्थानमा रह्यो र पाँच वर्ष पछि प्लेअफमा पुग्यो। एलिमिनेटरमा हैदरावादलाई हरायो तर दोस्रो क्वालिफायरमा मुम्बईसँग पराजित भयो।
यो त्यही वर्ष थियो सामसन पहिलो पटक राजस्थानबाट खेल्न आएका थिए र आइपिएल करियरको आफ्नो दोस्रो खेलमा बैंगलोरविरुद्ध ४१ बलमा ६३ रन बनाएका थिए। रहाणेसँगै राजस्थानका लागि सर्वाधिक ३३९ रन बनाउने खेलाडी बने।
सन् २०१४ मा शेन वाट्सनको नेतृत्वमा टोली आयो तर पाँचौं स्थानमा रह्यो।
२०१५ मा नेतृत्व स्टीभ स्मिथलाई सुम्पिएको थियो र टोली चौथो स्थानमा प्लेअफमा पुग्यो तर एलिमिनेटर खेलमा बैंगलोरसँग नराम्ररी पराजित भयो।
२०१६ र २०१७ मा टोली आइपिएलबाट निलम्बित भयो र भाग लिन सकेन।
यस क्रममा सन्जु सामसनले दिल्ली डेयरडेभिल्सबाट खेल्दै आइपिएल करियरको पहिलो शतक पनि बनाएका थिए।
२०१८ मा राजस्थानले प्लेअफमा स्थान बनाएर पुनरागमन गर्यो र जोस बटलर (५४८ रन) पछि सामसनले सर्वाधिक ४४१ रन बनाए।
२०१९ मा राजस्थानको कप्तानी रहाणेको हातमा थियो तर ११ मध्ये ७ खेलमा हारपछि प्रतियोगिताकै क्रममा कप्तानी स्टिभ स्मिथलाई सुम्पिएको थियो। यसपटक सामसनले जोस बटलर र स्टिभ स्मिथभन्दा ३१९ रन बढी बनाएका थिए, जुन राजस्थानका लागि ३९३ रन बनाउने रहाणेभन्दा ५१ रन कम थियो।
सन् २०२० मा राजस्थानले आइपिएलमा खराब प्रदर्शन गर्दै आठौं स्थानमा पुगेपछि २०२१ मा कप्तानमा ठूलो परिवर्तन भयो र त्यसपछि जिम्मेवारी २६ वर्षीय सामसनको काँधमा आयो।
यसपटक सञ्जुले लगातार दोस्रो वर्ष आइपिएलको कप्तानी गरे र उनको नेतृत्वमा टोली १४ वर्षपछि फाइनलमा पुग्यो।
नयाँ टोली गुजरात र यसका नयाँ कप्तान हार्दिक पाण्ड्याले ट्रफी जितेर इतिहास रच्छन् कि सामसनले शेन वार्नपछि राजस्थानलाई पहिलो पटक च्याम्पियन बनाउछन् भन्ने हेर्न बाँकी छ।
